Historia Koła Łowieckiego Nr 46 „BAŻANT” w Biłgoraju
Historia naszego koła łowieckiego jest częścią dziejów łowiectwa od czasów jego trwania na terenach Ziemi Lubelskiej i Zamojszczyzny. Historia najnowsza datuje się od czasów zakończenia działań wojennych II wojny światowej.
Tworzące się w tym czasie koła łowieckie skupiały w swoich szeregach ludzi z szerokich kręgów społecznych widzących w tych strukturach możliwość realizacji swojej łowieckiej pasji. Wielkie zaangażowanie tych ludzi w społecznej pracy na rzecz odradzającego się łowiectwa pozwoliło na przestrzeni lat odbudować zniszczone w czasie działań wojennych stany zwierzyny łownej. Racjonalne gospodarowanie posiadanymi zasobami doprowadziło do wzrostu zasobności poszczególnych kół.
Powstanie Koła Łowieckiego Nr 46 w Biłgoraju przypada na dzień 23 kwietnia 1961r.tj na dzień w którym walne zebranie członków Koła Łowieckiego Nr 20 w Biłgoraju podjęło uchwałę o podziale koła. Mocą tej uchwały z dotychczasowego jednego koła powstały trzy nowe tj. Nr 10, Nr 20 i Nr 46. Tymże dniu – 16 dotychczasowych członków Koła Nr 20 – zdecydowało o przystąpieniu do nowopowstałego Koła Nr 46. Byli to następujący myśliwi: Bednarz Marian, Bednarz Stanisław, Harasim Michał, Harasim Julian, Kanty Antoni, Kręt Jan, Król Mieczysław, Margol Stanisław, Mazurek Józef, Michalik Zenon, Pukało Antoni, Rój Jan, Rybiński Władysław, Solak Franciszek, Wróblewski Jan i Żak Stefan. Tego samego dnia tj. 23 kwietnia 1961r. odbyło się pierwsze walne zebranie wymienionych członków koła na którym powołano władze koła czyli zarząd koła oraz komisję rewizyjną. W skład zarządu wybrano następujących członków koła: kol. Stanisław Żak – przewodniczący zarządu, Kol. Mazurek Józef – łowczy, kol. Bednarz Marian – sekretarz, kol. Wróblewski Jan – skarbnik. Do komisji rewizyjnej powołano: kol. Zenon Michalik – przewodniczący komisji, kol. Jan Kręt oraz kol. Jan Rój – członkowie komisji. Podział KŁ. Nr 20 oraz wyłonienie na jego bazie nowych kół – został zaakceptowany przez Zarząd Wojewódzki Polskiego Związku Łowieckiego w Lublinie /pismo Nr 660/61 z dnia 16 maja 1961r/.
Na skutek podziału Koła Nr 20 – nowopowstałe Koło Nr 46 otrzymało do dzierżawienia dwa obwody łowieckie o Nr 313 i 318 o łącznej powierzchni 15.824 ha oraz otrzymane z podziału koła środki pieniężne 573 zł.
Gospodarka łowiecka jaką zaczęto prowadzić na terenie dzierżawionych obwodów opierała się na społecznym i nieodpłatnym pozyskiwaniu od członków koła potrzebnej karmy na zimowe dokarmianie zwierzyny. Pierwsze przychody uzyskano ze sprzedaży zwierzyny drobnej – głównie zajęcy. W sezonie łowieckim 1961/62 odstrzelono 348 szt. zajęcy oraz odłowiono ich 45. Zwierzyny grubej w omawianym sezonie ani w kilku następnych nie pozyskano. Gromadzone fundusze służyły do zakupu i rozpoczęcia hodowli bażantów. Z dzisiejszego punktu widzenia hodowla ta była dosyć niezwykła gdyż kupowano bażancie jaja i podkładano je pod kury a następnie podchowane pisklęta wypuszczano w łowisko. To dało początek obecności bażantów w łowiskach koła.
W dziejach koła – jako rok ważny – odnotować należy rok 1964, bowiem w dniu 30 sierpnia tegoż roku miało miejsce posiedzenie dwóch zarządów kół łowieckich tj. Koła Nr 46 w Biłgoraju oraz Koła Nr 56 w Biszczy. Na posiedzeniu tym przyjęto wniosek o połączeniu się obydwu kół. W uzasadnieniu tego wniosku przyjęto: usprawnienie w prowadzeniu gospodarki hodowlanej i łowieckiej, sąsiedzkość w położeniu obwodów łowieckich oraz zamieszkiwanie członków obydwu kół na terenach tych obwodów. Decyzję o połączeniu się kół podjęto na wspólnym walnym zebraniu w dniu 27 września 1964r. Na zebraniu tym przyj eto nazwę koła tj. Koło Łowieckie Nr 46 „BAŻANT” w Biłgoraju. Wybrano również zarząd koła oraz komisję rewizyjną.
W skład zarządu weszli: kol. Tadeusz Mięczak – przewodniczący, kol. Józef Mazurek – łowczy, kol. Józef Różański – sekretarz, kol. Jan Wróblewski – skarbnik.
W dniu połączenia obydwu kół, nowopowstałe liczyło 28 członków. Dzierżawiło 4 obwody łowieckie o łącznej powierzchni 25.600 ha. Okolicznością istotną dla prowadzenia gospodarki łowieckiej na terenie tych obwodów było bezpośrednie ich sąsiedztwo. Teren ten stanowił jeden zwarty kompleks. Stan ten utrzymał się do dnia dzisiejszego. Zmianie uległa jedynie numeracja obwodów.
Połączenie się wymienionych kół w jedno, dało początek intensywnemu rozwojowi gospodarki łowieckiej na tych terenach. Zaczęto budować urządzenia łowieckie zarówno te służące dokarmianiu zwierzyny jak też polowaniu. Powstały paśniki dla coraz częściej występującej w obwodach zwierzyny płowej. Gromadzono potrzebne ilości karmy na okres dokarmiania zimowego. Od 1969r. zatrudniono etatowych strażników łowieckich. Zbudowano najpierw dwie a później następne dwie woliery do przechowywania w okresie zimy kuropatw i bażantów. Od czasu jak gospodarkę w lasach przekazano z nadleśnictw do kół – Koło 46 otrzymało nieodpłatnie jedno poletko zaporowe o pow. 0.7 ha a także znajdujące się w leśnych łowiskach paśniki dla zwierzyny płowej. Staraniem zarządu koła przejęto od Urzędu Gminy Biszcza dwie działki zakrzaczone i porośnięte dość wysokim drzewostanem. Własnym wysiłkiem członków koła działki te zostały wykarczowane i zagospodarowane jako poletka produkcyjne. Łączna powierzchnia tych działek wynosi 2.87 ha. Efektem zwiększenia wysiłków i nakładów finansowych na gospodarkę łowiecką był wzrost pogłowia zwierzyny – szczególnie grubej. Na przestrzeni minionych 50 lat stany inwentaryzacyjne zwierzyny grubej przedstawiały się następująco:
| Lata 1981 | 2001 | 2011 | |
| – jelenie | 10 | 28 | 45 |
| – sarny | 60 | 205 | 386 |
| – dziki | 7 | 10 | 61 |
Widoczny jest niezmienny stały wzrost pogłowia wymienionej zwierzyny. Niewątpliwie – obok innych przyczyn takiego efektu – są rosnące ilości zabiegów hodowlanych. Następował permanentny wzrost ilości urządzeń służących dokarmianiu zwierzyny oraz wzrastała ilość potrzebnej do tego celu różnorodnej karmy.
Dane te przedstawiają się następująco:
a/ urządzenia łowieckie:
| – paśniki dla zwierzyny płowej | 36 | 102 | 132 |
| – lizawki | 12 | 63 | 118 |
| – woliery | 4 | 4 | 4 |
| – poletka łow. różnego rodzaju w ha. | 1,5 | 4,5 | 8 |
b/ karma
| – objętościowa sucha w t. | 2,3 | 3 | 3,5 |
| – objętościowa soczysta w t. | 6,7 | 10,8 | 11,6 |
| – treściwa | 1,8 | 2,3 | 5,2 |
| – sól | 0,1 | 0,3 | 0,4 |
Wzrósł również stan urządzeń łowieckich służących polowaniu.
| ambony łowieckie | 8 | 20 | 44 |
W przeciwieństwie do w zasadzie ciągłego wzrostu pogłowia zwierzyny grubej – inną sytuację odnotowaliśmy w odniesieniu do zwierzyny drobnej czyli zająca, kuropatwy czy bażanta jako najczęściej występujących gatunków. Wg udokumentowanych danych mniej więcej od połowy lat osiemdziesiątych minionego stulecia następował mniejszy lub większy spadek pogłowia tej zwierzyny.
Zjawisko to występowało nie tylko na terenie obwodów dzierżawionych przez nasze koło. Zauważalne ono było i nadal jest na terenie większości obwodów w kraju. Przyczyn tego stanu rzeczy upatrywać należy wielu. Wg naszej oceny należą do nich głównie postępująca chemizacja rolnictwa, coraz bardziej zmechanizowana uprawa ziemi, rozwój komunikacji, rosnąca w szybkim tempie ilość wałęsających się w lesie i polu bezdomnych kotów i psów a także objęcie ustawową ochronę gatunkową niektórych drapieżników. W obliczu takich zagrożeń – ze strony koła podejmowano wysiłki na rzecz poprawy tej niekorzystnej sytuacji. Zasilano łowiska zakupionym na ten cel zającami, kuropatwami i bażantami. W sumie – na przestrzeni ostatnich kilku lat – zakupiono i wypuszczono do łowisk po kilkaset sztuk tej zwierzyny. Ograniczono również albo wstrzymano całkowicie polowania na te gatunki zwierzyny. Oceniając skutki tych zabiegów stwierdzono widoczny, pozytywny wpływ zasilania łowisk głównie bażantami.
Sięgając pamięcią do czasów kiedy łowiska nasze zasobne były w zające czy kuropatwy wspomnieć należy o znacznym ich udziale w zdobywaniu środków finansowych na potrzeby koła. Jak wspomniano wcześniej celowi temu służyły odłowy żywych zajęcy z przeznaczeniem na eksport . Początki tej działalności sięgają pierwszych lat istnienia koła. Odłowami żywych zajęcy zajmowano się do początku lat dziewięćdziesiątych ubiegłego stulecia tj. do czasu kiedy z roku na rok pogłowie tego gatunku w sposób widoczny w szybkim tempie malało. W tym samym mniej więcej czasie ograniczono polowania na kuropatwy. Niemniej jednak zgromadzone w latach wcześniejszych środki finansowe pozwalały nie tylko pokryć wydatki na potrzeby bieżące ale także wypracowano dosyć znaczące zapasy. Wówczas powstał pomysł zbudowania zagrody myśliwskiej. Począwszy od roku 1985 przystąpiono do budowy obiektów. Powołano wówczas do składu zarządu koła dwóch członków , których obowiązki ograniczono do spraw związanych z budową tego obiektu. Skład ówczesnego zarządu przedstawiał się następująco:
| Zdzisław Radawski | – przewodniczący | |
| Tadeusz Tujaka | – łowczy | |
| Józef Granda | – v-ce łowczy | |
| Henryk Momot | – sekretarz | |
| Janusz Nowak | – skarbnik | |
| Adam Oszmaniec | – czł. d/s budowy | |
| Czesław Sołtys | – czł. d/s. budowy |
Powołano również komitet organizacyjny z kol. Czesławem Dychą jako przewodniczącym.
Większość prac wykonano siłami własnymi. Otwarcia obiektów w skład których wchodzi budynek główny / 16 miejsc noclegowych, pomieszczenie narad zarządu, świetlica, pomieszczenie kuchni z zapleczem, sanitariaty, natryski, garaż, pralnia, kotłownia, magazynek na narzędzia i opał, magazyn na broń / oraz budynek gospodarczy /magazyn na karmę suchą, soczystą, treściwą, pomieszczenie socjalne z kuchnią i 3-ma miejscami noclegowymi, umywalką /, dokonano w roku 1992 w związku z obchodami jubileuszu 30-lecia istnienia koła. W późniejszym czasie prowadzono jeszcze prace modernizacyjne np. założenie telefonu na kartę, instalacji grzewczej c.o. z płynem niezamarzającym, wymiana okien na ekonomiczniejsze, podłączenie telewizji satelitarnej, uzupełnienie wyposażenia pomieszczeń. Zespół budynków koła zwany „Zagrodą Myśliwską” wykorzystywany jest do realizacji statutowych zada koła oraz służy spełnieniu rekreacyjnych potrzeb członków koła i ich rodzin.
Ważnym źródłem pozyskiwania środków finansowych dla koła było organizowanie polowań dla myśliwych zagranicznych. Pierwsze takie polowanie zorganizowano na cietrzewie w czasie kiedy one masowo występowały na naszych terenach.
Jak stwierdzono we wstępnej części niniejszego opracowania liczebność koła w chwili jego powstania wynosiła 16 członków .
Wraz z upływem lat liczba członków wzrastała. Przyjmując 10 – letni przedział czasowy stan członków koła i składy zarządów przedstawiały się następująco:
Rok 1982 – stan liczebny koła wynosił 60 kolegów.
Zarząd w składzie:
| Kol. Mieczysław Drozd | – przewodniczący | ||
| Kol. Zdzisław Radawski | – łowczy | ||
| Kol. Józef Granda | – sekretarz | ||
| Kol. Janusz Nowak | – skarbnik |
Rok 1991 – stan koła wynosił 84 członków.
Zarząd w składzie:
| Kol. Zdzisław Radawski | – przewodniczący. | ||
| Kol. Tadeusz Tujaka | – łowczy | ||
| Kol. Jan Ksiądz | – v-ce łowczy | ||
| Kol. Henryk Momot | – sekretarz | ||
| Kol. Janusz Nowak | – skarbnik | ||
| Kol. Adam Oszmaniec | – członek zarządu | ||
| Kol. Czesław Sołtys | – członek zarządu |
Rok 2001 – stan członków koła wynosił 93 członków.
Zarząd w składzie:
| Kol. Zdzisław Radawski | – prezes | ||
| Kol. Tadeusz Tujaka | – łowczy | ||
| Kol. Jan Ksiądz | – v-ce łowczy | ||
| Kol. Henryk Momot | – sekretarz | ||
| Kol. Marek Bordzań | – skarbnik |
Rok 2011 – stan liczebny koła wynosi – 103 członków.
Zarząd w składzie:
| Kol. Zdzisław Radawski | – prezes | ||
| Kol. Tadeusz Tujaka | – łowczy | ||
| Kol. Jan Ksiądz | – v-ce łowczy | ||
| Kol. Henryk Momot | – sekretarz | ||
| Kol. Piotr Chodara | – skarbnik | ||
| Kol. Krzysztof Baryła | – członek zarządu | ||
| Kol. Andrzej Kiesz | – członek zarządu |
Rok 2015 – stan liczebny koła wynosi – 110 członków.
Zarząd w składzie:
| Kol. Zdzisław Radawski | – prezes | ||
| Kol. Tadeusz Tujaka | – łowczy | ||
| Kol. Jan Ksiądz | – v-ce łowczy | ||
| Kol. Henryk Momot | – sekretarz | ||
| Kol. Mariusz Szabat | – skarbnik | ||
| Kol. Krzysztof Baryła | – członek zarządu |
Rok 2018 – stan liczebny koła wynosi – 110 członków.
Zarząd w składzie:
| Kol. Zdzisław Radawski | – prezes | ||
| Kol. Tadeusz Tujaka | – łowczy | ||
| Kol. Jan Ksiądz | – v-ce łowczy | ||
| Kol. Henryk Momot | – sekretarz | ||
| Kol. Mariusz Szabat | – skarbnik | ||
| Kol. Ryszard Siembida | – p.o. członka zarządu |
Obchody jubileuszu koła to nie tylko okazja do przypomnienia sobie lub zapoznania się z najważniejszymi wydarzeniami z przeszłości koła. To również okazja do stwierdzenia że na rozwój tych wydarzeń i osiągnięte efekty mieli i mają wpływ swą pracą i zaangażowaniem określeni ludzie. Dlatego też ze szczególnym szacunkiem potraktujemy osoby, które wcześniej czy później będąc w naszym gronie włączały się aktywnie w pracę dla koła i w różny sposób przyczyniły się do tego wszystkiego o czym my dzisiaj możemy z dumą i satysfakcją mówić. Jest wielu tych, którzy kiedyś byli z nami. Dzisiaj ich wspominamy. A byli to:
Banach Wojciech, Bednarz Marian, Bednarz Stanisław, Bordzań Marek, Chmiel Janusz, Czapka Wiesław, Dobosz Edward, Drozd Mieczysław, Dudziński Kazimierz, Dycha Czesław, Garbacz Jan, Głuszczak Jan, Grabias Adam, Granda Józef, Harasim Julian, Harasim Michał, Kanty Antoni, Kręt Jan, Kwiecień Czesław, Lewkowicz Michał, Margol Stanisław, Mazurek Józef, Nowak Janusz, Przytuła Jan, Pukało Antoni, Różański Józef, Rój Jan, Schab Mieczysław, Stelmach Jan, Świąder Eugeniusz, Świątkowski Roman, Waliłko Aleksander, Baryła Krzysztof, Sołtys Czesław.
Przedstawiając w zarysie historię naszego koła – wspomnieć należy również i o tym, że w roku 1992 ufundowany został i wręczony w dniu 22 listopada 1992 r. sztandar koła. W roku 2004 koło wyróżnione zostało Złotą Odznaką „Zasłużony dla Łowiectwa na Zamojszczyźnie” natomiast w roku 2006 odznaczone zostało „Złotym Medalem Zasługi Łowieckiej”.
Opracował:
Zdzisław R A D A W S K I
Prezes Zarządu Koła Łow.